De coronacrisis raakt de gehele samenleving hard, ook de nieuwe Nederlanders. Wij onderzochten hoe groot de impact van de crisis op hen is geweest. Deze week komt er elke dag een andere invalshoek aan bod. Redacteur Miguel Laugs onderzoekt het handelen van de Nederlandse overheid.
Het vertrouwen in de overheid
De coronapandemie heeft het leven van alle Nederlanders overhoop gegooid. We luisteren meer dan ooit naar wat de overheid vertelt om op de hoogte te blijven van de laatste informatie. Ook kijkt de regering naar de landen om ons heen om erachter te komen hoe het daar gaat.
Eefje Steenvoorden (Faculteit Maatschappij- en Gedragswetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam) deed onderzoek met Tom van der Meer (Hoogleraar Politicologie). Zij onderzocht het vertrouwen in de Nederlandse regering tijdens de coronapandemie. Steenvoorden verklaart dat de voor een ‘historisch hoge stijging’ in het politiek vertrouwen heeft gezorgd. “Deze stijging komt door het ‘rally round the flag’ effect. Dat is het stijgen van vertrouwen in crisistijd”, vertelt Steenvoorden, “In ons onderzoek blijkt angst een van de oorzaken van de stijging; mensen die bang zijn voor corona zijn meer gestegen dan anderen.” Ook vertelt ze dat dit vertrouwen in juli weer wat gedaald is, maar het is nog steeds opvallend hoog. In het onderzoek dat geplaatst is op stukroodvlees.nl komt naar voor dat er geen duidelijk startpunt is geweest van het groeiende vertrouwen in de regering. Wel laat Steenvoorden door middel van een schema zien dat het vertrouwen in 2020 sterk is gestegen.
In het onderzoek van Steenvoorden en Van der Meer worden drie redenen genoemd die hebben geleid tot het groeiende vertrouwen in de politiek.
- De emotionele oorzaak: Aan het begin van de pandemie waren mensen bang om besmet te raken en zelf besmet te worden met het virus. De overheid belooft op dit moment om bescherming te bieden. In de periode hiervoor was nog niemand bezig met de gevaren van een virus voor de samenleving.
- Partijvoorkeur: De kiezers van ‘rechtse partijen’ (politieke partijen die willen dat veel zaken hetzelfde blijven, zoals FvD en PVV) zijn het meest in vertrouwen gestegen. Dit komt doordat de kiezers van deze partijen normaalgesproken het minste in de politiek geloven. Daar valt dan ook het meeste aan vertrouwen te winnen. Dit is volgens het onderzoek dan ook gebeurd.
- De voorkeur voor de crisisaanpak: Dit heeft vooral een rol gespeeld in de periode tussen april en oktober. Mensen die op dat moment vonden dat de economie meer aandacht moest krijgen, hadden minder vertrouwen in de politiek. Mensen die vonden dat de pandemie aangepakt moest worden, steunden de overheid meer.
Deze drie punten worden uitgelegd in het schema hieronder.
Het gevoel in het buitenland
Chara Eustathiou is reisleidster in Griekenland en komt voor haar familie en vrienden één keer per jaar terug naar Nederland. Om deze reden kan zij de corona-aanpakin Nederland vergelijken met die van Griekenland.
Eustathiou is van mening dat de Nederlandse overheid aan het begin van de pandemie te lang heeft gewacht met een harde aanpak van de crisis: “In Griekenland hebben we vanaf 9 maart een strenge lockdown gehad. Alles was dicht behalve de supermarkt en de apotheek”, vertelt de reisleidster. “Er was een avondklok en als je naar buiten wilde, moest je een SMS sturen naar een overheidstelefoonnummer. Er waren zes redenen: dokter, supermarkt, kerk, sport, zorgmedewerker en om naar het werk te gaan.” Volgens Eustathiou was dit een methode die goed werkte.
De reisleidster vertelt dat begin van de maand juni het normale leven weer langzaam op gang kwam en de grenzen weer open gingen op 1 juli. Deze maatregelen zorgden dan ook voor een laag aantal besmettingen. “Na het toeristenseizoen stelde de Griekse overheid opnieuw een harde lockdown in. Deze was nog strenger dan die daarvoor. De avondklok werd naar 21:00 gezet en opnieuw bleven alleen de supermarkt en apotheek open. Er werden hoge boetes uitgedeeld voor het overtreden van de maatregelen en er gold een verbod op reizen buiten je provincie.”
Eustathiou vertelt dat de Griekse bevolking veel vertrouwen heeft in de overheid: “De regering spreekt het volk iedere week toe met de vooruitgang en vooruitzichten. Er wordt hier net als in Nederland ook steun gegeven aan de ondernemers, maar dat is niet veel in vergelijking met Nederland. In Griekenland verdienen de mensen natuurlijk ook veel minder.”
“Ik vind wel dat ze de avondklok ook prima naar 23:00 hadden kunnen verplaatsen”, vertelt de reisleidster lachend. “21:00 is zo kinderachtig!”
Toch is Eustathiou blij dat ze in deze situatie in Griekenland zit en niet in Nederland: “In de provincie waar ik woon, heb ik het geluk dat we geen besmettingen hebben. Als ik in een grote stad als Athene zou wonen, zou ik misschien wel liever in Nederland zijn”, vertelt de reisleidster, “De ziekenhuizen in Nederland zijn wel echt veel beter dan hier.”
De aanpak van Premier Mark Rutte
Paul ‘t Hart, Hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit Utrecht, is bezig met het afronden van een boek over de Covid responses wereldwijd. Ook staat er een artikel op de planning dat in het voorjaar gepubliceerd gaat worden. Hierin bespreekt hij hoe Mark Rutte Nederland leidde tijdens de coronapandemie.
In het aanstaande artikel vertelt ‘T Hart samengevat dat Rutte Nederland een grote dienst heeft bewezen, maar met name in het voorjaar er soms toch moeite mee had om het juiste te doen. In het artikel plaatst de hoogleraar een schema van de handelingen die de overheid onder leiding van Mark Rutte heeft toegepast.
Rutte’s crisiscommunicatie (in 2020)
15 maart Ministers Bruins en Slob introduceren, zonder premier Rutte, de anderhalve meter afstand regel en kondigen de sluiting van de horeca, scholen en sportclubs aan.
16 maart Spreekt voor het eerst de mensen toe direct vanuit het Torentje.
19 maart Op werkbezoek in een supermarkt om vakkenvullers te steunen naar aanleiding van het hamsteren.
23 maart ‘Rommelige’ persconferentie van Rutte met ministers Grapperhaus, de Jonge en Slob. Rutte presenteert het begrip ‘intelligente’ lockdown.
29 april Geeft tijdens een werkbezoek naar een afvalverwerkingsbedrijf half grappend aan dat hij niet zomaar instemt met coronasteun voor Zuid-Europese landen.
9 juni Ontvangt jongerenvertegenwoordigers
12 juli Eerste tv-interview sinds begin van de crisis bij Op1. Focus op economie, Europees Herstelfonds en discussie over racisme.
15 juli 2020 Op werkbezoek bij ziekenhuis Bernhoven in Uden.
17 juli 2020 Presenteert zich als aanvoerder van ‘Vrekkige Vier’ op Europese Raad over het corona-herstelfonds. De Vrekkige Vier is de bijnaam voor Zweden, Denemarken, Oostenrijk en Nederland.
24 juli 2020 Op werkbezoek bij verschillende verzorgingshuizen in Twente.
6 oktober 2020 In gesprek met Brabanders die op verschillende manieren geraakt zijn door het coronavirus, zoals zieken en ondernemers.
17 november 2020 Keurt tijdens het vragenuur in de Tweede Kamer het blokkeren van de EU-begroting door Hongarije en Polen fel af.
23 november 2020 Bezoekt ziekenhuis Bernhoven opnieuw omdat hij hier in juli had afgesproken terug te komen bij een eventuele tweede golf.
14 december 2020 Tweede toespraak vanuit het Torentje.
Bron: Paul ‘t Hart, Crisisleiderschap Rutte
Hoogleraar Bestuurskunde Arjen Boin aan de Universiteit Leiden heeft ook onderzoek gedaan naar het Nederlandse coronabeleid. Het interview met hem is hieronder te beluisteren:
Hoe de politiek Nederland door de crisis sleepte
De coronacrisis heeft iedereen geraakt. Aan het begin van de crisis waren we vooral bang om besmet te raken met het virus en om anderen om ons heen te besmetten. Dit veranderde toen er in de zomer weer wat meer mocht. De terrassen gingen weer open, er mocht met een grotere groep bij elkaar gekomen worden. De besmettingen gingen in deze periode opnieuw omhoog en een nieuwe lockdown was uiteindelijk noodzakelijk. Ondanks de ellende die de crisis met zich meebrengt, blijft Nederland naar de politiek luisteren. Dat is gebleken uit het onderzoek van Eefje Steenvoorden en Tom van der Meer. Volgens Paul ‘t Hart heeft Mark Rutte erg goed gehandeld, maar kon dat hier en daar nog wel een stuk beter. Arjen Boin, die onderzoek deed naar het handelen van het kabinet, vertelde ook dat de Nederlandse politiek het niet eens zo slecht heeft gedaan. Chara Eustathiou vertelde dat er in Griekenland minder besmettingen waren, maar dat er wel erg strenge lockdowns voor werden toegepast. Kortom: Het afwachten van Nederland heeft volgens de onderzoekers goed gewerkt. De juiste maatregelen zijn toegepast en het vertrouwen in de Nederlandse politiek is gestegen.
1 reactie